KAZAN KALDIRMAK
İsyan etmek anlamında kullanılan bir deyimdir.
Kazan aslında yeniçerilerin mensup olduğu Bektaşi Tarikatını simgelerdi. Çünkü inanışa göre yeniçeriler ilk kurulduğunda Hacı Bektaş-ı Veli kazanda çorba kaynatmış ve bu kazandaki çorbadan tüm yeniçerielere kâseler halinde dağıtmıştır. Ama gerçekte Hacı Bektaşı Veli Osmanlının kurulmasında çok önceleri yaşamıştır. Ama bu inanış öyle yer etmştirki Osmanlıda padişah üç ayda bir dağıttığı yeniçerilerin maaşı (ulufe) öncesi divana çağrılan yeniçeri ağasına önce bir tas çorba ikram edilirdi. İçerse bir sorun yok o zaman ulufe dağıtmak için gerekli hazırlıklar yapılırdı. Ama eğerki yeniçeriler bir durumdan hoşnut değilse ayaklanmaya hazırlanıyorlarsa yeniçeri ağası kendisine ikram edilen çorbayı içmezdi. O zaman saraydakiler telaşa kapılır ve sorunu anlamak için kendi aralarında müzakere yaparlardı..
Yeniçerilerin her ortasının matbahı ve aşçısı ve aşçı ustası vardı; ve her orta kendi yemeğini kendi arzusuna göre ayrı ayrı pişirirdi; bunun için orta efradı kendi yevmiyelerinden her hafta kumanya parası olarak levazım heyetine bir para verir ve bu para ile bir haftalık yemek ihtiyacı temin edilirdi; hükümet bunların iaşeleriyle uğraşmazdı; yalnız yeniçerilere verilecek etin fiyatı muayyen olup et fiyatı ne kadar yüksek olursa olsun yeniçerilere o fiyattan fazlaya verilmezdi. fakat hükümet bu miktardan fazlasının parasını zarar-ı lahim ismiyle hazineden kasaplara öderdi. yeniçerilerin yemekleri her ortanın matbahında pişerdi; yemek pişen kazan oda halkı tarafından mukaddes addolunurdu. Bir isyan vukuunda bu kazanlar meydanlara çıkarılırdı ki buna tarihlerde kazan kaldırma denilmektedir.
sarayda söz sahibi olan harem ağalarının dolayısıyla zincirleme olarak yeniçeri ağaların, önemli mevki sahibi olmak isteyen paşaların kışkırtmasıyla piyon olarak kullanılan yeniçeriler ayaklanır ve et meydanından kazanları kaldırarak at meydanına oradan da kimi zaman sarayın enderununa kadar nerdeyse içeri girerlerdi ve kışkırtmanın etkisiyle şu ve şu kişilerin kellesini isterik yoksa padişah efendimiz sonrasına karışmayız diyerek tehdit ederlerdi ve o kazan istediklerine muaffak olmadan yere inmezdi. Onun içindirki kazan kaldırma deyimi Osmanlının başına gelebilecek en kötü olaylardan biriydi...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder